‘Ik wil me niet meer zo druk maken, maar hoe doe je dat?’ Over hoe je leert je schijnwerper te besturen.

Cliënten stellen regelmatig de vraag ‘ik wil me niet meer zo druk maken, maar hoe doe ik dat?’ Ze willen meer genieten van het leven en minder in hun hoofd bezig zijn. Ze piekeren zich suf over van alles, maken hele verhalen in hun hoofd, wat meestal ook nog een negatief effect heeft op hoe ze zich voelen (waar ze dan ook weer over kunnen gaan piekeren).

De negatieve gedachten in ons hoofd krijgen zoveel aandacht, dat we er ons somber, angstig of gestrest door kunnen gaan voelen (en vice versa).

Maar ja, hoe doe je dat dan, je minder druk maken?

Eigenlijk is dat heel simpel, je moet ‘gewoon’ je ‘schijnwerper’ afhalen van je piekergedachten en ergens anders op richten, op iets wat wel zinvol is, waar je van geniet of wat je helpt om je doelen te bereiken. Dus als jij heel goed wordt in het besturen van je schijnwerper, gaat het je lukken om je niet meer zo druk te maken en je energie vooral te steken in iets zinvols, zoals iets leuks doen waar je van geniet!

Dit betekent niet je gedachten weg proberen te drukken door bijvoorbeeld afleiding te gaan zoeken, want dat werkt meestal averechts. Hoe harder je ze probeert weg te duwen, des te meer ze oppoppen in je hoofd. Probeer maar eens niet aan een poes (of roze olifant) te denken. Dan zie je nu al een poes (of roze olifant).

Nee, het betekent accepteren van gedachtes die in je hoofd opborrelen, maar er niets mee doen. Want jij kunt kiezen of je over opborrelende gedachten wilt nadenken of niet. Jij kunt kiezen of je wel of niet wilt nadenken over bijvoorbeeld wat je vanavond gaat eten, of je laat een ander daarover nadenken.

Dus als er een gedachte opborrelt van ‘ze vinden me vast……’, dan kun jij kiezen of je hier uitgebreid over wilt nadenken of dat je tegen jezelf zegt, ik ga hier niet over nadenken, ik ga bijvoorbeeld eens nadenken over wat voor leuks ik vandaag ga doen of wat zou ik eens kunnen doen om een andere leuke baan te krijgen.

De kans is wel groot dat daarna de piekergedachten nog een aantal keren opborrelen, maar iedere keer weer kun je dan tegen jezelf zeggen ‘ik merk op dat ik de gedachte weer heb, leuk dat je er bent gedachte, maar ik ga aandacht besteden aan ………’.

Dit besturen van je ‘schijnwerper’ kun je dus oefenen, waardoor het je steeds beter gaat lukken om je niet meer zo druk te maken en je aandacht te richten op iets zinvols. En als je het even niet weet, kijk dan maar eens naar buiten en merk op wat je allemaal waarneemt en wat je er van vindt, van de kleuren, vormen, geluiden. Welke zijn er mooi en welke minder mooi? Dan maak je contact met het ‘hier en nu’, met wat er op dit moment echt is in plaats van dat je met piekergedachten aan de haal gaat in je hoofd.

Maar het is ook wel handig om eens te bedenken waar je de schijnwerper in je leven op zou willen richten. Wat vind je belangrijk in je leven? Wat zou je anders willen doen? Wat voor iemand wil je zijn? En dan natuurlijk niet direct gaan piekeren van ‘dat kan ik toch niet’, ‘dat lukt toch niet’ et cetera, want dat schiet niet op en leidt alleen maar tot nog meer negatieve gevoelens en meer niet.

Een vraag die je jezelf zou kunnen stellen is, wat zou ik anders doen in mijn leven, als ik geen last meer zou hebben van mijn piekergedachten. Dus als die piekergedachten er niet meer zouden zijn, als ik me niet meer druk zou maken. Veel cliënten geven dan als antwoord: ‘dan maak ik me niet meer zo druk en ga ik meer genieten’. Een vraag die ik dan als therapeut direct stel is: ‘maar wat ga je dan anders doen om meer te genieten?’ Client: ‘dan ga ik meer sporten, meer reizen, meer vrienden bezoeken, andere baan zoeken’ Ik: ‘wat zou een eerste stapje kunnen zijn die je nu zou kunnen maken om dat te bereiken?’

Vervolgens kun je dus de schijnwerper richten op welke stappen je kunt nemen om meer te genieten, om een leuker leven te krijgen.

Het gaat er dus om dat je leert bewust te kiezen waar je wel en niet aandacht aan wilt schenken, waar je wel en niet over wilt nadenken.

Wat ik tot nu toe heb geschreven klinkt heel mooi, maar waar ik het nog niet over heb gehad is de functie van al dat gepieker.

Het onbewuste doel van al ons gepieker is meestal dat we hopen door al dat gedenk tot een soort conclusie te komen of bezig zijn een probleem op te lossen, waardoor we ons weer rustig gaan voelen, de spanning in ons lijf verdwijnt en ‘het gevaar’ geweken is. Helaas is dat meestal niet het geval en gebeurt het omgekeerde. We voelen nog meer spanning in ons lijf, gaan nog meer piekeren et cetera.
Dus al dat gepieker heeft meestal totaal geen zin en kost heel veel energie en leidt alleen maar tot meer negatieve gevoelens.

Dus het vechten tegen de onprettige gevoelens in ons lichaam door piekeren heeft dus totaal geen zin. Maar wat kun je dan wel doen als ertegen vechten geen zin heeft? Accepteren. Dat betekent dus accepteren van de spanning of angstgevoelens die je voelt. Je hebt geen UIT-knop ofzo waarmee je de gevoelens weg krijgt. Je kunt hooguit wat ontspanningsoefeningen doen via de ademhaling en dan accepteren wat er is. Het leren verdragen van deze gevoelens, er naar toe gaan en er niets mee doen. Dat ze er mogen zijn. De kans dat je er dan minder last van krijgt is dan een stuk groter, dan wanneer we zo ons best doen om ze kwijt te raken. Hoe harder we er tegen strijden, hoe meer last we krijgen van de spanning in ons lijf en hoe minder het mogelijk wordt het leven te krijgen dat we zo graag willen hebben.

Om te leren je schijnwerper te verplaatsen, en te leren waarnemen en accepteren van wat je in je lichaam voelt, kun je mindfulness oefenen gaan doen. Er zijn vele apps die je kunt downloaden en je begeleiden bij het doen van de oefeningen. Zo heeft de VGZ een hele goede gratis mindfulness app met vele oefeningen, zoals de korte bodyscan. Probeer maar eens uit. Niet om ze weg te krijgen de gedachten en gevoelens!! Want dan ben je weer aan het vechten en dat werkt averechts. Nee, om te oefenen met het observeren en accepteren van wat er is en verplaatsen van je schijnwerper (aandacht).

Nu kunnen er ook omstandigheden zijn waardoor je last blijft houden van teveel spanning in je lijf en (heftige) negatieve gedachtes, ondanks dat je zo je best doet je niet druk te maken. Vaak zijn er dan trauma’s of schema’s op de achtergrond actief, waar je last van hebt. Gelukkig zijn er dan ook nog heel veel andere mogelijkheden om van je klachten af te komen. Maak dan even een afspraak, zodat we kunnen bespreken wat jij nodig hebt zodat ook jij je niet meer zo druk hoeft te maken en kan gaan genieten van het leven!

Wil je meer over dit onderwerp weten, neem gerust contact met mij op.

Ook als je googled op het onderwerp Acceptance and Commitment Therapy (ACT), krijg je veel nuttige informatie over dit onderwerp. Een goed boek hierover is ‘De valstrik van het geluk’ van Russ Harris.

Marjan de Jong