Wat is EMDR?

Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een heftige emotionele ervaring, zoals na een ongeval, geweld of ernstige (psychische) kwetsing. Maar ook minder heftige nare ervaringen, zoals pesterijen, conflicten, veelvuldig onredelijk behandeld te zijn, kunnen nog jarenlang een negatief effect hebben op hoe je je voelt in bepaalde situaties.

Het gaat om situaties die emoties oproepen (boosheid, angst, onzekerheid of verdriet) die niet passen bij de situatie. Zoals bijvoorbeeld een paniekaanval krijgen door de geur van alcohol (omdat de dader tijdens de traumatische gebeurtenis ook naar alcohol rook), of heftige spanningsklachten ervaren, wanneer je een bepaalde naam hoort (omdat de naam verbonden is aan een nare ervaring).

Ook nachtmerries en last hebben van levensechte nare beelden (flashbacks) zijn nogal eens het gevolg van een traumatische ervaring.

Dat mensen na een traumatische ervaring klachten kunnen krijgen komt omdat de traumatische ervaring niet goed verwerkt is. De traumatische ervaring zit als het ware verstopt achter een deurtje en mensen doen vaak erg hun best om het deurtje dicht te houden. Ze willen liever niet herinnerd worden aan de nare ervaring, omdat het te pijnlijk is.

Dat lukt niet altijd. Bij bepaalde ’triggers’, zoals een geluid, een bepaalde geur of iets anders dat doet denken aan de traumatische ervaring, kan het deurtje even open gaan, wat heftige emoties zoals angst, paniek, boosheid, verdriet tot gevolg kan hebben. Een emotie die past bij de oorspronkelijke traumatische ervaring, maar niet bij de huidige situatie.

Gelukkig helpt EMDR meestal heel goed om de klachten als gevolg van de traumatische ervaring te behandelen.

Hoe gaat EMDR in zijn werk?

De therapeut zal vragen aan de gebeurtenis terug te denken, inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Eerst gebeurt dit om meer informatie over de traumatische beleving te verzamelen. Daarna om het verwerkingsproces op te starten. De therapeut zal vragen de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen. Maar nu gebeurt dit in combinatie met een afleidende stimulus.

In veel gevallen is dat de hand van de therapeut die horizontaal heen en weer beweegt.

Er wordt gewerkt met ‘sets’ (= series) stimuli. Na elke set wordt er even rust genomen. De therapeut zal de cliënt vragen wat er in gedachten naar boven komt.

De EMDR-procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten en beelden op gang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. De cliënt wordt na elke set gevraagd zich te concentreren op de meest opvallende verandering, waarna er een nieuwe set volgt.

De sets zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon.

Zijn er ook nadelen?

Na afloop van een EMDR-sessie kunnen de effecten nog even doorwerken en dat is goed. Toch kan dit in sommige gevallen de cliënt het idee geven even de regie kwijt te zijn, bijvoorbeeld als er nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen. Vaak is het dan een geruststelling om te weten dat dit in de regel niet langer dan drie dagen aanhoudt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan.

Hoe werkt EMDR?

Dat EMDR werkt is wel duidelijk, maar hoe het precies werkt nog niet helemaal. In ieder geval lijkt het erop dat het natuurlijk verwerkingssysteem door EMDR wordt gestimuleerd. Er is inmiddels veel wetenschappelijk onderzoek dat laat zien dat bilaterale stimulatie (het concentreren op een afleidende stimulus) de toegankelijkheid tot herinneringen vergroot. Daarnaast laat onderzoek zien dat de bilaterale stimulatie van EMDR automatisch leidt tot lichamelijke ontspanning. Waarschijnlijk heeft deze combinatie directe implicaties voor de herinneringen: ze veranderen hierdoor en worden opnieuw in het geheugen opgeslagen, maar dan in een minder emotioneel beladen vorm.

Waarvoor is EMDR nog meer geschikt?

Er is steeds meer bewijs dat emotioneel beladen herinneringen en beelden ook een belangrijke rol spelen bij andere klachten zoals chronische pijn, depressie, eetstoornissen, verslavingen en psychose. Om deze reden wordt EMDR bij deze problemen en stoornissen steeds vaker toegepast, meestal als onderdeel van een breder behandelplan.

In onze praktijk passen we ook regelmatig EMDR toe. Niet alleen bij schokkende gebeurtenissen, maar ook bij andere klachten, zoals spanningsklachten en burn-out. Vaak gaat de behandeling en het herstel een stuk sneller als onderliggende traumatische ervaringen eerst aangepakt worden.

Wil je meer weten over EMDR, neem gerust contact met ons op.