‘Dagelijks paraat voor het nooit geschiedend kwaad’ een passende omschrijving voor alledaagse langdurende stress.

Dat veel mensen last hebben van stress is algemeen bekend. Zo blijkt uit onderzoek dat ongeveer twee derde van de bezoeken aan de huisarts stress gerelateerd is en meer dan de helft van het ziekteverzuim bij bedrijven het gevolg is van stress. Volgens de WHO is er zelfs sprake van een wereldwijde stress epidemie.

Dat langdurende stress schadelijk is voor de gezondheid weten de meeste mensen ook wel. Vooral de kans op hart- en vaatziekten neemt behoorlijk toe wanneer mensen langdurend stress ervaren.

Er is sprake van langdurende stress als men continu of vele uren per dag stress ervaart. Je voelt spanning in je lijf en het lukt je niet om te ontspannen.

Hoe komt het nu dat we stress ervaren? Een stressreactie is het gevolg van het waarnemen van gevaar. Je komt bijvoorbeeld een enge man tegen, wordt bang, je lichaam reageert met stress (je hart gaat sneller kloppen) en je rent hard weg. Je bent veilig en de stress verdwijnt.

Je lichaam reageert met een stressreactie, zodat je snel en adequaat kunt handelen. Een hele nuttige functie om te kunnen overleven. Met een kortdurende normale stressrespons is weinig aan de hand. Het is een natuurlijke reactie en niet ongezond.

Echter je kunt ook stress ervaren wanneer er ogenschijnlijk helemaal niets aan de hand is. Dat is vooral het geval wanneer je last hebt van langdurende stress. Je voelt steeds een spanning in je lijf, zit niet lekker in je vel, krijgt steeds meer last van vage klachten zoals duizeligheid, schouder- en rugklachten, terwijl er ‘geen gevaar’ is. Echter jouw amygdala denkt daar anders over. De amygdala is een klein gebiedje in de hersenen die als het ware de hele dag scant of er ook gevaar is. Of er situaties zijn die lijken op iets wat in het verleden is gebeurd wat toen als gevaarlijk of onprettig werd ervaren. Zodra de amygdala ‘gevaar’ heeft opgemerkt, reageert je lichaam met een stressreactie, met de bedoeling om iets te doen zodat je weer veilig bent. Dit gaat onbewust.

Maar de amygdala is ook wel eens wat te sterk afgesteld en is er eigenlijk helemaal geen gevaar. Je voelt dan spanning in je lichaam, bijvoorbeeld in je nek- en schouders en je kunt het niet verklaren waar het vandaan komt. Vaak is er dan sprake van een situatie die onbewust doet denken aan iets in het verleden wat als onveilig of onprettig werd ervaren, waardoor de klachten ontstaan.

Als je bijvoorbeeld als kind hebt geleerd dat je ‘anderen niet mag teleurstellen, omdat dat heel erg is’, dan kan het zijn dat je continu een spanning in je lichaam voelt, omdat je voortdurend het risico loopt anderen teleur te stellen, wat je ook doet.

Vakanties waarin niets van je wordt verwacht, zijn dan soms de enige situaties waarin je je wel volledig kunt ontspannen.

Maar ook piekeren over het verleden of over de toekomst, “stel dat………”, zorgt nogal eens voor stressklachten. Want piekeren gaat over iets onprettigs in het verleden en mogelijke gevaren in de toekomst. En gevaar moet bestreden worden, dus een stressreactie is dan het gevolg. Dus piekeraars hebben meestal ook veel last van langdurende stressklachten.

Dit alles betekent dus dat je pas echt stressloos door het leven kunt gaan als je amygdala ook echt overtuigt is dat je ‘veilig’ bent.

Gelukkig is er veel mogelijk om minder stress te gaan ervaren. Wat nodig is, hangt van de situatie af. Vaak wordt cognitieve gedragstherapie toegepast om door een andere bril te leren kijken. Dat je leert je minder druk te maken over allerlei zaken. Maar dat is niet altijd voldoende, want de amygdala kun je niet zomaar overtuigen. Dan is vaak wat anders nodig, zoals EMDR of Imaginaire Rescripting. Dan maak je als het ware contact met de herinneringen die opgeslagen liggen in de amygdala, waardoor de amygdala wel overtuigt raakt van dat het toch echt veilig is en die stressreacties niet meer nodig zijn.

Wil je meer weten over dit onderwerp of heb je een vraag, neemt gerust contact met mij op.

Marjan de Jong

tel.: 06 27316586

mail: marjan@psycholoog-marjandejong.nl